İKİ DİRHEM BİR ÇEKİRDEK

Giyim kuşamına özen göstermiş, şık ve süslü kıyafetleriyle dikkat çeken insanlar hakkında sık sık “iki dirhem bir çekirdek” sözü kullanılır. Bu yakıştırma, ağırlık ölçüsü olarak okkanın kullanıldığı eski devirlerden kalmadır. Belki biliyorsunuz, bir okka, bugünkü ölçülerle 1283 gram tutar. Okkanın dört yüzde birine, dirhem adı verilir. (Şimdiki gram ile aynı birim olduğunu sanarak gram diyecek yerde dirhem denilmesi hatalıdır.) Dirhem, daha ziyâde hassas terâziler için kullanılan bir ölçüdür. Ancak sarraflar, dirhemden daha hassas ölçümler için bir ağırlık birimi daha kullanırlar. Buna çekirdek denir ki toplam beş santigram karşılığıdır.
Eski devirlerin en kıymetli parası olan bir Osmanlı altını, toplam iki dirhem ve bir çekirdek ağırlığa sâhibdir. Bu durum da süslenmiş kimselere, iki dirhem bir çekirdek yakıştırmasın da bulunanlar, mecaz yoluyla onlara altın demiş olurlar ki pek zarif bir nüktedir.

Deyimlerin aslının ne olduğunu merak edenlere İskender Pala'nın İki Dirhem Bir Çekirdek kitabını öneriyorum. İçinde çok hoş deyim hikayeleri var. Keyifle okuyacağınızdan eminim.